Η ΝΥΧΤΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΗ / NIGHT AND THE CITY(1950) JULES DASSIN

 

Αγγλική ταινία, σκηνοθεσία Ζυλ Ντασσέν με τους: Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ, Τζιν
Τίρνεϊ, Γκούτσι Γουίδρες, Χέρμπερτ Λομ

Ο Χάρι Φάμπιαν, ένας άνθρωπος της νύχτας στη δούλεψη του επιχειρηματία Φιλ Νόσερος, φιλοδοξεί να πιάσει την καλή επενδύοντας στην ελληνορωμαϊκή πάλη και πηγαίνοντας κόντρα στο μονοπώλιο που έχει ένας γκάνγκστερ. Παγιδεύεται όμως σ' έναν κύκλο ανταγωνισμών και εκβιασμών, συνέπεια και της υπέρμετρης φιλοδοξίας του.

Ίσως η σημαντικότερη ταινία του Ντασσέν, ένα έξοχο film noir στους κακόφημους δρόμους και τα κρησφύγετα του Λονδίνου, με σωστές αναλογίες στις ψυχολογικές διακυμάνσεις και τα ηθικά διλήμματα των ηρώων και κλειστοφοβική διάσταση στην κινηματογράφηση.

Κριτική  Γ. ΜΠΑΚΟΓΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

Η νύχτα και η πόλη ,το αριστούργημα του Ντασέν, είναι ένα έργο καθαρά εξπρεσιονιστικό και μεταφυσικό, όπου λάμπει και η κοινωνική άποψη του δημιουργού. Η ταινία γυρίστηκε στην Αγγλία. Ο σκηνοθέτης δεν διέθετε εκεί τα στηρίγματα της συγκεκριμένης πραγματικότητας της πατρίδας του. Η ψυχή του πολλαπλασίασε το εσωτερικό τοπίο με ένταση μοναδική. Η πόλη δεν έχει πια δρόμους, φως, δουλειές. Ο καρκίνος της σπιουνιάς του Μακκάρθι απλώθηκε τόσο, που διέβρωσε τα πάντα, έδιωξε τον δημιουργό, αντέστρεψε το αμερικανικό όνειρο σε εφιάλτη. Νύχτα χωρίς ξημέρωμα, σε μια πόλη όπου οι όγκοι, τα περιγράμματά τους σβήνουν, μια πόλη αφηρημένη και μοιραία. Οι πλάγιοι, απειλητικοί φωτισμοί, οι διαγώνιοι, οι εγκάρσιες λήψεις, παραμορφώνουν τα πάντα, μακραίνουν ατελείωτα τις σκιές. Η ταινία ψάλλει τη νύχτα και την πόλη, όπου ενσαρκώνεται εωσφορικά το Κακό. Τρεις άξονες, τρία πρόσωπα έλξης – σύγκρουσης : ο μικροαπατεώνας, επιδέξιος και αδύναμος, «φτερό στον άνεμο» του υποκόσμου, παιδί της νέας εποχής, προσπαθεί «να πιάσει την καλή»- απέναντί του, βράχος στο σώμα και στην ψυχή, ο «Γρηγόριος, ο Αθηναίος», ο αδιάφθορος γέρος πρωταθλητής της ελληνορωμαϊκής, της ευγενικής πάλης, η τίμια παράδοση που χάνεται- κι ανάμεσα, ο παντοδύναμος γκάνγκστερ και ανάξιος γιος του Γρηγόριου, που δεν μπορεί να συντρίψει τον απατεώνα, από ενοχή και αγάπη. (Μέσα στην ίδια σύγκρουση εμπεριέχεται και η κοινωνική διάσταση. Το μεγάλο ψάρι θα φάει το μικρό. Ο μεγάλος γκάνγκστερ παραμένει τελικά αλώβητος. Στην κοινωνία επικρατεί ο τρόμος.)

Όμως το φιλμ απογειώνεται-με τα μαύρα κρέπια της νύχτας του φιλμ νουάρ, σε σύγκριση με τα αντιφατικά «λερωμένα» ρεύματα αγάπης- πάνω απ’ όλα, της αγάπης του Ντασέν.

Η τραγωδία γεννιέται την ώρα που ο γέρος δίνει τον τελευταίο απρόβλεπτο αγώνα της ζωής και της τιμής με τον χυδαίο «κατσέρ» που τον πρόσβαλε. Ανήμπορος και ήδη συντριμμένος ο απατεωνίσκος, παρακολουθεί. Όπως και εμείς, κάτω από αφόρητη πίεση-μάρτυρες αγωνιακοί του μάταιου αγώνα του Καλού που «αποχαιρετάει πια την Αλεξάνδρεια».

Ο Γρηγόριος νικάει, ο Γρηγόριος πεθαίνει-εν ειρήνη, όπως όλοι οι δίκαιοι. Και ο άλλος πεθαίνει απελπισμένα, μετά την καταδίωξη. Ο χρόνος εκκρεμεί την ώρα του πεπρωμένου. Ο Ντασέν εκτείνει και σ’ αυτόν το έλεος. Αλλά η τιμή του κυνηγημένου δημιουργού λάμπει στο στερέωμα, μαζί με την καθαρή ψυχή του Γρηγορίου, μέσα στον νοητό ήλιο της δικαιοσύνης